Mapping the Priblic: Τυπολογία 6: Κινητός εξοπλισμός

Οδός Ναυάρχου Νικοδήμου

Κινητός εξοπλισμός

«Δεν πρέπει λοιπόν να δίνουμε καμία σημασία στο όνομα της πόλης. Όπως όλες οι μεγάλες πόλεις, ήταν καμωμένη από ατακτοποίητα στοιχεία και αλλαγές, ασχολίες και πράγματα που γλιστρώντας το ένα μπροστά από το άλλο, αρνούμενα να προχωρήσουν, αλληλοσυγκρούονται.» Τα λόγια του Ρόμπερτ Μούζιλ στον Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες (Der Mann ohne Eigenschaften, 1930-1943) περιγράφουν τους δρόμους της Βιέννης, ωστόσο μιλώντας για την περίπτωση του κέντρου της Αθήνας τα «ατακτοποίητα στοιχεία» συχνά πληθαίνουν και οι «αλληλοσυγκρούσεις» αφθονούν.

Ένα από τα συνηθέστερα ιδιώδημα εγχειρήματα είναι οι επεκτάσεις τραπεζο-καθισμάτων, κινητού εμπορικού εξοπλισμού, αλλά και η εφήμερη δραστηριότητα πλανόδιων εμπόρων. Εγχειρήματα τα οποία διαφοροποιούν σημαντικά το αστικό συνεχές της ημέρας από εκείνο της νυχτερινής ώρας όπου οι ανάλογες δραστηριότητες συρρικνώνονται. Αναδιπλούμενα περίπτερα στο υπερπολλαπλάσιο του στοιχειώδους μεγέθους τους, αυτοσχέδια πωλητήρια υπέροχων ανθέων σε υπέρογκη κλίμακα, αλλά κυρίως σειρές τραπεζο-καθισμάτων καταστημάτων εστίασης οι οποίες υπόσχονται στον καθήμενο οικεία φιλοξενία και στον περιπατητή παράκαμψη πορείας. Το ενδιαφέρον, εν προκειμένω, των περιπτώσεων εντοπίζεται αφενός στην κοινή παραδοχή ότι το κράτος των δήμων δύναται να νέμεται τον δημόσιο χώρο και να διανέμει άδειες επεκτάσεων επαγγελματικών δραστηριοτήτων, αφετέρου και κυρίως όμως στις συμβάσεις «συνοίκησης» ή «συγκατοίκησης» των συγκεκριμένων επεκτάσεων από επαγγελματίες και επισκέπτες. Ειδικότερα οι τελευταίες συμβάσεις υποδηλώνονται ως συνθήκες συνοικίας και τοπικότητας στο φωτογραφικό υλικό της αστικής μας περιπλάνησης.

Ο Ζωρζ Περέκ (Περέκ: 1974, 80), περιγράφει τη συνοικία ως: «Το κομμάτι της πόλης μέσα στο οποίο μετακινείσαι με τα πόδια ή –για να το πούμε εν είδει αυτονόητης κονοτοπίας- το τμήμα της πόλης στο οποίο δε χρειάζεται να πας, αφού είσαι ήδη εκεί. [...] αποκαλούμε “γειτονιά” το μέρος όπου μένουμε και όχι το μέρος όπου εργαζόμαστε - ο δε τόπος διαμονής και ο τόπος εργασίας, σπανίως ταυτίζονται.»

Ο Ζ. Μπάουμαν (Μπάουμαν, 2008: 127) αναφέρει ότι «συχνά η τοπικότητα βασίζεται στην εθνότητα και στηρίζεται στην ταυτότητα ως τον πιο πολύτιμο πόρο για την υπεράσπιση των συμφερόντων της και τελικά της ύπαρξής της. [...] Η χωρική οριοθέτησή της και το δίκτυό της υφαίνεται από ορθόδοξες τοπογραφικές, εγκόσμιες και προσγειωμένες έννοιες.» Σε συνέχεια των αναφορών της προηγούμενης παραγράφου, «προσγειωμένη» στο ελληνικό ιδώδημο θα θεωρούσαμε κάθε απόπειρα σπιτικού χαρακτήρα κατοίκησης του δημόσιου χώρου στην επικράτεια των τραπεζο-καθισμάτων και των αυθαίρετων συχνά επεκτάσεων. Οι προσθήκες τηλεοπτικών οθονών, διακοσμητικών πλαισίων και αναπαυτικών καναπέδων, οι βιβλιοθήκες και οι πινακοθήκες των πεζοδρομίων διαμορφώνουν μάλιστα μία κατάσταση ανώτερη κι από εκείνη της συνοικιακής γωνιάς, την οιονεί επέκταση της κατοικίας. Γιατί ο σπίτι, όπως αναφέρει ο Μπασλάρ (Bachelard, 1982: 31) «είναι η γωνιά μας μέσα στον κόσμο» και για την εντοπιότητα του κέντρου συχνά οι ιδιώδημες πρακτικές λειτουργούν συνένοχα στην ενίσχυση ιθαγένειας και ταυτοτικότητας. Σε μία σπασμωδική και συχνά ασυνάρτητη όμως διεκδίκηση μέσω των κερδοφόρων επεκτάσεων, οι οποίες συντηρούν ένα κατακόρυφο πελατειακό δίκτυο, όπως κατακόρυφο είναι το κάλεσμα της συνείδησης από την ματαιότητα.

Βιβλιογραφία:

Bachelard, G., (1982) Η ποιητική του χώρου. μτφ.: Βέλτσου Ε. - Χατζηνικολή Ι. Αθήνα: Χατζηνικολή

Μούζιλ, Ρ. (2004), Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες. μτφ.:Τούλα Σιετή, Αθήνα: Οδυσσέας

Περέκ, Ζ.. (1974). Χορείες Χώρων, μτφ. Α. Κυριακίδης, Αθήνα: Ύψιλον.

Bauman, Z., (2000). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press