Mapping the Priblic: Τυπολογία 7: Φυτά

Πεζόδρομος Αιόλου

Φυτά

Ο Μπαρνταμί, ο ήρωας του Σελίν στο «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας», γοητευμένος από την «όρθια» αγέρωχη πολιτεία θα απαξιώσει τις ξαπλωμένες στην εξοχή πόλεις της πατρίδας του: «Πρώτον, εγώ την εξοχή, να το πω εξαρχής, ποτέ μου δεν τη χώνευα, πάντα μου την έβρισκα λυπητερή, με τα βαλτοτόπια της που τελειωμό δεν έχουν, τα σπίτια της όπου δεν είναι ποτέ κανείς και τους δρόμους της που δεν οδηγούν πουθενά.» (Σελίν, 2007: 24). Ο Σωκράτης στον διάλογό του με τον Φαίδρο επαινεί τη ζωή στην πόλη, καθώς οι ἐν τῷ ἄστει ἄνθρωποι είναι οι μόνοι που μιλούν και διδάσκουν και ικανοποιούν τη φιλομάθειά του, ενώ οι εξοχές και τα δέντρα είναι βουβά. Ο άνθρωπος της μεγάλης πόλης λοιπόν προτιμά να περιβάλλεται από γραμμές που γνωρίζουν τον ανθρώπινο κανόνα και να κατασκευάζει στο εσωτερικό της δημόσιας κατοίκησης μία τεχνητή φύση. Οι μεσολαβήσεις που χρησιμοποιεί του δίνουν τη δυνατότητα να ορίσει τον δικό του ιδιώδημο κόσμο και να ζει ασάλευτα μέσα σε αυτόν, διατηρώντας συχνά όμως -κατά τα φαινόμενα- αναμνήσεις αγροικίας.

Η φροντίδα για το ρίζωμα των φυτών, στην αρχέγονες κοινωνίες, ανάγκασε τους καλλιεργητές να ριζώσουν σε ένα χώρο και να δημιουργήσουν τη γαία του πατρός. Στη σύγχρονη κατάσταση του κέντρου της πόλης, η ριζωματική κυριαρχία επί του δημόσιου χώρου έχει μεταβλητές διαστάσεις και καθορίζεται από ζαρντινιέρες ποικίλων μεγεθών και προτιμήσεων. Αναμφίβολα η ύπαρξη δεντροστοιχιών στο αστικό τοπίο αποτελεί ευεργετικό παράγοντα και βασική προϋπόθεση ποιοτικής ζωής. Οι ιδιώδημες γλάστρες όμως συνήθως οριοθετούν επεκτάσεις εμπορικών δραστηριοτήτων, θέσεις πάρκινγκ, εισόδους κατοικιών, ιδιωτικές και αυθαίρετες συχνά εγγραφές στο έδαφος της πόλης. Άλλοτε πάλι δεν τηρούνται οι κανόνες αστικής δεντροκομίας με αποτέλεσμα ο πλάνητας βίος του άστεως να συγκρίνεται με εκείνον των αγροτικών μονοπατιών. Κάποια βασικά στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’όψη είναι: α) το ύψος της κόμης των δέντρων ώστε να μην εμποδίζει τη διέλευση των πεζών (2,20m κατ’ ελάχιστο) και β) ο χώρος γύρω από τη ρίζα του δέντρου, ο οποίος θα πρέπει να αναπνέει και να προστατεύεται με ειδικές σχάρες και όχι με πλάκες οι οποίες καταστρέφονται κατά την ανάπτυξή του.

Ο Manuel Castells (Castells, 1997: 25, 61) σημείωσε ότι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό των καιρών μας είναι η εντατική (και όλο και πιο μονομανής) «παραγωγή νοήματος και ταυτότητας: Η γειτονιά μου, η κοινότητά μου, η πόλη μου, το δέντρο μου […] το περιβάλλον μου.» Η ιδιοτέλεια και ο κομφορμισμός όμως, αποκαλύπτουν συμπεριφορές αγροίκων (ἀγρός + οἰκέω), στη διεκδίκηση της κτητικότητας και επέκτασης των ορίων υποκειμενικής διαχείρισης του δημόσιου χώρου, ακόμη και στους κομψευόμενους κατοίκους των μεγάλων πόλεων.

Βιβλιογραφία:
Σελίν (2007). Ταξίδι στην άκρη της νύχτας. μτφ.: Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας"
Castells, M., (1997). The Power of Identity, Oxford: Blackwell.